خبرنگار ایبِنا: «حال ارزی اقتصاد خوب است؛ چه نفتی و چه غیرنفتی.» این عبارتی است که مسئولان بر آن تاکید دارند و معتقدند هم فروش نفت ایران و هم صادرات غیرنفتی در ماه‌های اخیر رشد خوبی داشته است که طبیعتا این موضوع در کنار شروع آزادسازی منابع بلوکه شده کشورمان در عراق و کره جنوبی می‌تواند نویدبخش روز‌های بهتری در اقتصاد ایران باشد.
اگرچه به گفته رئیس کل بانک مرکزی و دیگر مقامات تیم اقتصادی کشور؛ ذخایر ارزی مطلوبی داریم و نگرانی در این‌باره وجود ندارد؛ اما بی‌شک باید برنامه و تدابیری برای تنظیم بازار و مهار نوسانات نرخ‌ها داشت تا بتوانیم از وفور منابع ارزی بهره‌برداری مطلوبی کنیم.
محمدرضا فرزین که عصر پنجشنبه؛ هشتم دی ماه ۱۴۰۱ بر مسند ریاست کل بانک مرکزی تکیه زد، شب همان روز در گفت‌وگوی خبری اخبار ساعت ۲۱ حضور یافت و برنامه‌های خود برای مدیریت بازار ارز عنوان کرد. فرزین حتی فردای همان روز؛ جمعه نهم دی ماه نیز مصاحبه مفصل‌تری در گفتگوی ویژه خبری داشت و جزئیات بیشتری از برنامه‌های جدید بانک مرکزی ارائه داد. این سرعت عمل رئیس کل بانک مرکزی از تحولی جدید حکایت داشت که حالا بعد از گذشت نزدیک به یک ماه از اظهارات او، اتفاقاتی را شاهد هستیم که می‌تواند در آینده به نفع بازار ارز تمام شود.
فرزین بیشترین تاکید را بر تثبیت نرخ‌ها در بازار ارز دارد و با بیان اینکه سیاست ارزی جدید را در عبارت سیاست ارزی تثبیتی می‌توان خلاصه کرد، گفت که نرخ ارز را تثبیت و حتما این دغدغه فعالان اقتصادی کشور را برطرف خواهیم کرد. برنامه سیاست اقتصادی جدید متمرکز بر این موضوع خواهد بود. دغدغه رئیس جمهور نیز معیشت مردم است که با کنترل نرخ تورم و ارز آن را تامین می‌کنیم.
وضعیت مطلوب ارزی کشور ناشی از رشد صادرات نفتی و غیرنفتی است که البته علاوه براین، آزادسازی منابع بلوکه شده کشورمان در عراق و کره جنوبی نیز تاثیر به‌سزایی در این فضا دارد. اول بهمن ماه، مبلغ ۳۰۰ میلیون یورو از محل منابع بانک مرکزی ایران در عراق در سامانه نیما عرضه شد و کل آن بلافاصله به فروش رفت.
این در حالی است که در آخرین آمار‌ها نیز مجموع ارز عرضه شده در سامانه نیما در چهارم بهمن ماه ۱۴۰۱ به میزان ۳۰۲ میلیون دلار رسید که مجموع معاملات روز قبل از آن هم معادل ۱۸۶ میلیون دلار بود. این آزادسازی منابع و آمار خوب ورود ارز‌ها به سامانه نیما حکایت از وضعیت خوب ذخایر ارزی دارد و می‌تواند امیدبخش باشد.
احسان خاندوزی؛ سخنگوی اقتصادی دولت نیز به تازگی تاکید کرده است: همانطور که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد وضعیت ارزی کشور خوب است. همچنین ایشان اخیرا سفر‌هایی به کشور‌های شریک اقتصادی داشته که در روز‌های آتی ادامه می‌یابد تا تامین ارز واردات باز هم بهتر انجام شود. بانک مرکزی همچنین تمهیداتی در حوزه صرافی‌ها انجام داده است که مجموعه این اقدامات زمینه ایجاد ثبات در بازار ارز را فراهم خواهد کرد.
دیپلماسی اقتصادی از اولویت‌های رئیس کل بانک مرکزی است چرا که در روز‌های نخست شروع به کار فرزین در ساختمان لاجوردی میرداماد، مذاکرات پولی و بانکی با قطر، امارات متحده عربی، چین و عراق آغاز شد و سفر به قطر و امارات هم کلید خورد.
فرزین ۲۰ روز بعد از گرفتن حکمش در مقام ریاست کل بانک مرکزی، در گفت‌وگویی دیگر اعلام کرد: ما روز اول اعلام کردیم که به دنبال ثبات ارزی هستیم، ثبات ارزی هم اقدامی یک مرحله‌ای نیست. نخستین کاری که انجام دادیم مذاکرات سازنده تجاری با شرکای تجاری کشورمان در قالب دیپلماسی پولی و بانکی بود. ما طی این مدت با قطر، امارات متحده عربی، چین و عراق مذاکرات بسیار سازنده‌ای داشتیم و در تمام آن‌ها نیز دستاورد‌های بسیار خوبی داشتیم. بطوری که منجر شد بخش زیادی از منابع ارزی تحریم شده و مسدود شده ایران قابل استفاده شود و هم اکنون از آن استفاده می‌کنیم.
وی افزود: به عنوان نمونه توانستیم حدود ۳۰۰ میلیون دلار از مجموع ۱۰ میلیارد دلار منابع ارز TBI که در عراق داشتیم را در بازار نیما برای کالا‌های اساسی عرضه کنیم و از این به بعد این ارز را در بازار نیما عرضه می‌کنیم و همه واردکنندگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
فرزین ادامه داد: ارز‌هایی که در چین داشتیم معمولاً در نیما به فروش نمی‌رفت، ولی هم اکنون در نیما به فروش می‌رسد و زمان تخصیص را که حدود ۲۱ روز طول می‌کشید به ۴۸ ساعت کاهش دادیم. همچنین توانستیم در مذاکرات بسیار سازنده‌ای که با اماراتی‌ها داشتیم عرضه ارز درهم در سامانه نیما را افزایش دهیم.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: مذاکرات ما با این کشور‌ها همچنان در حال انجام است و تمام ارز‌هایی که در خارج از کشور داریم از طریق سامانه نیما در اختیار واردکنندگان برای واردات کالا قرار خواهیم داد.
آمار‌ها و برآورد برخی رسانه‌های خارجی و نهاد‌های بین‌المللی از افزایش صادرات نفت کشورمان نیز حکایت دارد.
ایران تصمیم دارد تا بودجه سال آینده را بر مبنای فروش هر بشکه نفت ۸۵دلاری و البته با فرض صادرات روزانه ۱.۴میلیون بشکه نفت ببندد که در این صورت حجم درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت خام به بیش از ۴۳میلیارد دلار خواهد رسید که قرار است ۴۰درصد آن به‌حساب صندوق توسعه ملی واریز شود. ادعای افزایش صادرات ۱.۴میلون بشکه نفت در روز در سال ۱۴۰۲ در حالی مطرح می‌شود که مسئولان دولت سیزدهم بار‌ها اعلام کرده اند امسال روزی ۱.۵ میلیون بشکه نفت صادر کرده‌ایم.
البته که برخی این پیش‌فرض را عملی نمی‌دانند، اما آمار‌ها و برآورد برخی رسانه‌های خارجی و نهاد‌های بین‌المللی از جهش صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر حکایت دارد.
براساس گزارش‌های بین‌المللی صادرات نفت ایران در دوماه آخر سال ۲۰۲۲ رکورد تازه‌ای را ثبت کرد و با قدرت وارد سال ۲۰۲۳ شد. به گزارش سی ان بی سی، اطلاعاتی که شرکت‌های ناظر بر راه‌های آبی و کشتیرانی منتشر کرده اند نشان می‌دهد که حجم قابل توجهی از نفت ایران با نفتکش‌های چین و ونزوئلا حمل می‌شود.
اواخر دی ماه نیز رویترز اعلام کرد شرکت بین‌المللی مشاوره انرژی اس‌وی‌بی گفته که صادرات نفت خام ایران در دسامبر سال گذشته میلادی بطور متوسط برابر با ۱.۱۳۷ میلیون بشکه در روز بوده است، یعنی ۴۲ هزار بشکه در روز بالاتر از ماه نوامبر و بالاترین رقم در سال ۲۰۲۲.
این‌ها خبر خوبی است که حکایت از دست پر بانک مرکزی در تامین نیازهای ارزی دارد و در کنار تدابیر جدید در ساختمان شیشه‌ای میرداماد می‌تواند افق روشنی را ترسیم کند.
صادرات غیرنفتی هم در این میان با رشد همراه بوده به نحوی که آمار تجارت خارجی تا دهم دی ماه ۱۴۰۱ حاکی از رشد ۱۹ درصدی صادرات غیرنفتی است. بر اساس اعلام گمرک تجارت خارجی کشور از ابتدای امسال تا ۱۰ دی ماه به بیش از ۸۸میلیارد دلار رسید‌که نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته ۱۷درصد رشد را نشان می‌دهد.
ارزش صادرات غیرنفتی کشور در این مدت به ۹۷میلیون و ۸۴۳هزار‌تن به ارزش ۴۳میلیارد و ۸۸میلیون دلار رسید‌که از نظر وزنی ۲درصد و از نظر ارزشی ۱۹درصد رشد را در مقایسه با مدت مشابه سال‌گذشته نشان می‌دهد.
براساس آخرین آمار‌هایی که علی صالح‌آبادی؛ رئیس‌کل سابق بانک مرکزی در همین دو سه ماهه گذشته اعلام کرده بود نرخ بازگشت ارز حاصل از صادرات در کشور به ۸۵ درصد رسید.
این وضعیت مطلوب در بازگشت ارز‌های صادراتی را می‌توان نتیجه اقدامات و تدابیر دولت سیزدهم در این بخش دانست که خوشبختانه روند رو به رشدی داشته است. همچنین از دیگر اقدامات حمایتی دولت سیزدهم در بخش تجارت می‌توان به سیاست‌های بانک مرکزی اعم از راه‌اندازی بازار توافقی و خرید ارز‌های صادراتی و همچنین تسهیل واردات کالا‌های اساسی اشاره کرد.
در ۹ ماه نخست امسال بیش از ۳۲ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما به فروش رفته است که این فروش ارز توسط صادرکنندگان در سامانه نیما ۶۴ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ میزان ۱۹.۶ میلیارد دلار در سامانه فروخته شده بود که ۱۲.۵ میلیارد دلار کمتر از امسال است.
وفور منابع ارزی به حدی است که از امروز هر فردی با کارت ملی خود می‌تواند بدون صف و با نرخ تابلوی صرافی تا سقف ۵ هزار یورو خریداری کند که در قالب سرفصل جدید تامین نیازهای ضروری عنوان شده و می‌تواند تاثیر به سزایی در مدیریت بازار و مهار رشد بی‌رویه قیمت‌هایی که ناشی از جوسازی فضای مجازی و جولان دلالان بود؛ داشته باشد؛ کمااینکه تا همین لحظه نیز روند کاهشی قیمت‌ها در بازار ارز محسوس است.
